ایثاروشهادت -قسمت دوّم

فصل سوم :
عرفان و ادبیات ایثار و شهادت

بررسی ادبیّات ایثار و شهادت
هر جامعه ای بر اساس مکاتبی که ناشی از جهان بینی های خاص آن است پایه ریزی می گردد . افکار و ایده هایی را رواج می دهد که مورد پسند ملت آن جامعه قرار می گیرد . جهان بینی های هر مکتب بر دو بعد قرار دارند ؛ مکتب مادی و مکتب معنوی . در مکتب مادی به جهان بعد از این دنیا اعتقادی  ندارند و تنها نفع ، نفع شخصی افراد است و هر آنچه که انجام می دهند بر اساس لذت های مادی و دنیوی است و در این مکتب ایثار  و شهادت معنا و مفهومی ندارد و اگر افرادی برای  نبرد به میدان جنگ می روند از روی اجبار و اکراه است و در آنها علاقه ای به فدا کردن جان خود دیده  نمی شود . این کلمات و واژه ها تنها در مکتب های معنوی  مطرح هستند ، علی الخصوص دین اسلام که کامل ترین دین در بین مذاهب الهی دیگر است . فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه ای که جهان بینی اش را بر اساس اسلام پایه ریزی کرده است معنا و مفهوم دارد که شهادت را امری مبتنی بر ایثار و گذشتن از منافع شخصی به نفع یک حقیقت متعالی  می داند . در دین اسلام افراد معتقد به جهانی بعد از این دنیا می باشند که جاودان است و می دانند که هیچ یک از کارهایشان پنهان نمی ماند و با مرگ همه چیز نیست و نابود نمی گردد وبا مرگ در واقع به خدای خود نزدیک تر  می گردند و پرده غفلت دنیا دیگر حایل مابین او و خدایش نمی باشد . در این مذهب ایثار و شهادت از بهترین فضیلت های انسانی به شمار می آید و هر مسلمانی سعی می کند در این ایثار و شهادت از دیگران سبقت بگیرد ، زیرا شهادت را پایان عمر خود  نمی داند و می داند که جهانی بهتر از این دنیای مادی وجود دارد که در آن به معشوق الهی خود یعنی خداوند می رسند و این ایثار و از خودگذشتگی چگونه می تواند در مکتب مادی معنا پیدا کند ؟ ! امام علی (ع) می فرماید : « ایثار ، بالاترین فضیلت هاست . »  کسانی که با مال و جان خود در راه خدا جهاد می کنند اجر عظیمی برای آنها وجود دارد به گونه ای که با خدا ی خود معامله سودآوری را انجام می دهند و این معامله با معاملات دیگر متفاوت است . در این معامله باید از جان مایه گذاشت ، از چیزی که برای هر انسانی اهمیت فراوانی  دارد و در مقابل بذل جان ، بهشت جاویدان الهی را در یافت می کنند . در مذاهب الهی علی الخصوص اسلام ،مؤمنین ومؤمنات در این ایثار گری و شهادت طلبی از یک دیگر سبقت می گیرند تا مکتب دینی شان پا بر جا بماند . این فرهنگ ایثار و شهادت نشأت گرفته از سید و سالار شهیدان امام حسین (ع) است . زمانی که فرمود : « و ان یکن الا بدان للموت انشئت فقتل امریء بالسیف فی ا ﷲ اجمل » اگر بدن ها  برای مرگ آفریده شده ، پس کشته شدن انسان  با شمشیر در راه خدا ، بهتر و زیباتر است .
شجاعت و شهامت سرور و سالار شهیدان غیر قابل وصف است و چگونگی رشادت های او و همراهانش برای جوانان مسلمان ایرانی الگویی بی همتا بوده و خواهد بود. در زمان جنگ هشت ساله ی دفاع مقدس ،جوانان دلیر ایرانی با الهام گرفتن از عاشورا ، مردانه به میدان جنگ شتافتند تا در برابر ظالم اعاده حق کنند و زمانی که در جبهه های جنگ هر روز به پهنه افق می نگریستند خدا را تصدیق می کردند و عظمت و رشادت امام حسین (ع) را می ستودند و هدفشان تنها رضای خدا و رسیدن به قرب الهی بود و برای رسیدن به هدفشان شهادت را برگزیده بودند و این روحیه شهادت طلبی نقطه قوّت ملت شهید پرور ما بود و دانسته بودند که رمز ماندگاری اسلام و شیعه از جاده شهادت می گذرد و این روحیه شهادت طلبی باعث هراس دشمنان  اسلام و نظام بوده و خواهد بود . ظاهراً جنگ خسارات بسیاری به اقتصاد مملکت ما زد . اما این جنگ باعث احیای دین و مسایل اسلامی شد و باعث افتخار ملت و سربلندی و عزت آن گردید و اگر فرهنگ شهادت محور همه کارها و تحرکات اجتماعی ما قرار بگیرد موجب استحکام هر چه بیشتر پایه ها ی نظام که مبتنی بر اسلام است خواهد بود و تمام سربلندی ملت ایران از رشادت های شهدا سر چشمه می گیرد . لذا باید راه افکار شهدا را که اشاعه دهنده اعتقاد و عمل به اسلام ، صدق و صفا ، خلوص و علاقه مندی به اهل بیت (ع) و حفظ انقلاب اسلامی است ، دنبال نمود و همواره یاد و خاطره شهیدان را زنده نگاه داشت و برای این کار می توان از راه کارهای گوناگونی بهره جست تا فریب خورده های دنیا بدانند که یاد شهیدان هیچ گاه به فراموشی سپرده نمی شود .
این راهها عبارتند از :     
۱- برپایی مراسم ، یادمان ها و ... ویژه شهدا که این برنامه ها علاوه بر زنده کردن یاد شهدا باعث ترویج فرهنگ ایثار و معنویت و دفاع از ارزشهای مقدس انقلاب اسلامی خواهد بود .
۲- براساس خاطرات و وصیت نامه شهدا فیلم ها و برنامه هایی ساخته شود که گویای رشادت ها و دلیر مردی های آنان باشد .
۳- خاطرات آزادگان و جانبازان را به صورت مکتوب (کتاب ، نشریه یا ویژه نامه ) در اختیار علاقه مندان قرار گیرد .
۴- بازدید از مناطق جنگی برای عموم .
۵- ایجاد نمایشگاههایی که آثار و ابعاد مختلف شخصیت این دلیر مردان را به نمایش بگذارد .
۶- در کتب درسی دانش آموزان و دانشجویان ، برگزیده ای از وصیت نامه های شهدا ضمیمه گردد .
۷- به وجود آوردن سایتی در اینترنت که وصیت نامه شهدا و تصاویر در آن گرد آمده باشد .
۸- چاپ نشریاتی که مختص به خاطرات ایثارگران ، آثار و تصاویر آنها و ... باشد.
درجه انسانی و شخصیت شهیدان بسیار رفیع است و قلم عاجز از وصف ادبی این رشادت ها و دلیر مردی ها است و قلم شرمنده از جسارت خود که بخواهد در مورد کسانی صحبت کند که وصف آنها در قالب چند برگه نمی گنجد و باید تمام درختان قلم و تمام آبهای دنیا مرکب گردند تا رشادت ها و چگونگی اشتیاق آنها به معبودشان را توصیف کند .

کلیاتی از عرفان
تلاش انسان در شناخت جهان پیرامون مشرب های فکری گوناگونی را به وجود آورده است که در هر یک از این مشرب ها عرفان ، معنی و تجلی خاصی می یابد . عرفان به معنی شناخت ، معرفت و شناختن حق است و در مفهوم عام ، وقوف به دقایق و رموز چیزی در مقابل علم سطحی و قشری است . عرفان مفهومی عام و کلی است و بر مصادیق گوناگون اطلاق می شود . تصوف اصطلاحی است که مترادف با عرفان به کار می رود با این تفاوت که تصوف پیشینه ای بیش تر از عرفان دارد .
ائمه (ع) مصداق حقیقی عرفان هستند و مبانی اخلاقی و عرفانی در مکتب آن ها همواره خط اعتدال منطقی بین زهد و مسئولیت های زندگی را داشته و توازن بین دنیا و آخرت را الهام بخشیده است .   عرفان ، به دو قسم نظری و عملی تقسیم می شود . برخی از ویژگی های عرفان به شرح زیر است :
باور و اعتقاد به یک حقیقت واحد و عینی با هدف قرب و وصول و فنا شدن در آن ، تکیه بر علم و عمل ، اعتقاد به اصالت ارتباط حضوری و شهودی میان انسان و حقیقت .
در عرفان اعتقاد به دو سیرِ صعودی و نزولی وجود دارد و آن تفسیر آیه « انا لله و انا الیه راجعون »  است . کشف و شهود نتیجه نهایی و مهم ترین بخش از مسائل و مباحث عرفانی است و از نظر قرآن امری است ممکن که هدف خلقت رسیدن به این مرحله است . کشف و شهود نوعی معرفت و شناخت است که از دل سرچشمه می گیرد و ابزار آن تزکیه روح است . مسأله شهود از طریق روایات شیعه و سنی به صورت های گوناگون منعکس شده و تنها ادراک آن توسط پیامبر (ص) و ائمه (ع) به رسمیّت شناخته شده است و امری است که همگان به آن دعوت شده اند . در همین راستا نمونه هایی از روایات وارده ، در رابطه با شهود آورده شده است . با این هدف که ثابت شود ، شهید انسانی است عارف و بلکه بالاتر از عارف ، که به مقام کشف و شهود رسیده است . شهیدان ، اصلی ترین و حقیقی ترین مصداق آیات و روایاتی هستند که درباره شهود باطنی و لقاالله آمده است . شهیدان عارفانی هستند که با مجاهدت و تزکیه نفس معرفت خویش را بارور ساخته و حق تعالی را هر چه آشکار تر شهود کرده اند . در انتهای بخش نیز مواردی را که حاکی از مراتب کشف و شهود شهدا است با استناد از وصیت نامه های آن آورده شده است .

شهید و شهادت
کلمه شهید و کلمات هم خانواده آن بیش از صد و پنجاه بار در قرآن آمده است . شهادت مرگی آگاهانه در راه خدا ، ایثار همه هستی و بذل کلیه ی امکانات مالی و جانی در پیشگاه خداوند است . در این که به کشته شده ی در راه خدا شهید گفته می شود، وجوه مختلفی وجود دارد . یکی این که ملائک رحمت ، شاهد او هستند و خدا و فرشتگان الهی شاهدان او در بهشت هستند و شهید کسی است که برای اقامه ی حق قیام کرده و کشته شده است . تمام این وجوه حاکی از مرتبه ی عرفانی شهید و شهادت  است .
کلمه شهید ، به واسطه اسلام وارد فرهنگ جامعه ما شده است و ظاهراً تا ظهور اسلام شهادت در میان اعراب استعمالی نداشته است . با توجه به گستردگی مفهوم شهادت به این نتیجه می رسیم که شهادت دارای دو مفهوم عام و خاص است . در معنای خاصّ ، همان کشته شدن در راه خدا با شاخص های مخصوص خود است و در معنای عام ، شامل کلیّه ی کسانی است که همراه با ایمان به انگیز ه ی اقامه عدل و قسط و با نیّت خالص در راه خدا و رسول (ص) اقدام کرده و کشته می شود . شاخص هایی که در کشته شدن وجود دارد و فرد را شهید معرفی می کند ایمان ، نیّت و اطاعت از رهبری است . کسی که با این توصیفات به شهادت برسد اگر در میدان جنگ باشد نیازی به غسل و کفن ندارد و با همان لباس خونین دفن می شود . شهادت ، نوعی از انواع مرگ است . هر مرگی داری شرایط و مراتب خاصی است و بر همین اساس مورد مدح و ذم قرار می گیرد . مرگ تعیین کننده ی خط سیر صعودی و نزولی انسان است . چهر هاي مرگ برای هر کسی متفاوت است و در شش رنگ نمود پیدا می کند . شهید در نزد همه جهانیان مقام ومنزلتی ارجمند دارد و همه به شهید به دیده ی احترام می نگرند . جهانیان کسی را شهید می دانند که خود را فدای جامعه کند . شهید حزبی و مسلکی هر چند شهر و کشور نمی شناسد ولی هم مسلکان را نزدیک تر می داند و و دیگران را بیگانه می خواند . تمایل شخصی در قیام شهید ملی و حزبی تأثیر بسزایی دارد .انگیزه ی شهید ، ملّت است و حزب ، ولی در اسلام شهید کسی است که در راه خدا جان فدا کند و ملیّت و حزب در آن راه ندارد . شهید ملّی و مسلکی ، در سطحی محدود  می اندیشد و آرمان او سعادت محیطی است که او را در بر گرفته است . هدف او انتقام از کسانی است که سر راه او هستند ولی شهید اسلامی کیفر جنایت کار را از نظر تنبیه و ارشاد ، جامعه می داند و از سوء ظن خالی است و روش دفاعی دارد. اگر شهید عمر چند روزه خود را فدا می کند اسلام در مقابل عمر جاودانی به او می بخشد . اسلام ، شهید را سرمشق بشریّت قرار داده است . و معلّم مکتب انسانیّت ساخته است . به عقیده پیروان اسلام ، اولین شهید تاریخ حضرت هابیل است و داستان آن در سوره مائده آمده و اوّلین شهید اسلام سمیه مادر عمار یاسر است . با توجه به آیات و روایات مربوط به شهید پی می بریم که درجه و مرتبه شهیدان به یک اندازه نیست . بلکه مراتب و درجات شهید و شهادت با عنایت به درجه ی ایمان و انگیزه معرفت آن ها و دیگر مقتضیات زمانی و مکانی فرق می کند . و این که به بعضی از شهدا سیّدالشّهدا گفته می شود و شهادت عدّه ای با ارزش بیش تری یاد شده دلیلی بر همین مدعا است . مرتبه اعلی شهادت ، شهادت انبیا است که در مبارزه با نفس وارد شده است . مراتب شهدا بسته به شدّت و درجه معرفت ، انگیزه ، نیت ، درجه فداکاری و تحمل مشکلات و درجه تأثیری که در جامعه و حفظ دین دارد فرق می کند . جهاد ، اصلی است برای مرگ در راه خدا و رکنی مهم از ارکان شهادت ، جهاد پذیرش تلاش، بذل جان و مال و هر گونه سرمایه است . جهاد در اسلام به شش رکن تقسیم شده است و هر کس با عقیده ، اخلاق و احکام دینی ، با نیّت قرب الی الله و اعتلای کلمه حق وارد عرصه جهاد شود ، شهید است و مرگ او شهادت تلقی می شود . جهاد به معنای عام به جهاد اصغر و اکبر تعبیر می شود . جهاد اصغر مبارزه با دشمن خارجی یعنی شرک و کفر است و جهاد اکبر مبارزه با دشمنان درون ، یعنی نفس اماره و شیطان است که افضل جهاد است . جهاد اصغر ، مقدمه جهاد اکبر و جهاد اکبر ، مقدّمه ی جهاد اصغر است . جهاد یک قانون عمومی در عالم خلقت است و تمامی موجودات به وسیله ی جهاد و کوشش مانع را از سر راه خود برمی دارند و به کمال مطلوب می رسند . از شاخصه های جنگ های معنوی جوهره عرفانی آن است ، به نحوی که از نظر اسلام اگر جنگ و جهاد بر اساس نیّت الهی و با انگیزه معرفت و در حدود شرعی نباشد از ارزش و جایگاهی برخوردار نیست .
هم گامی عرفان و حماسه اصلی است که در تمامی جنگ های حق علیه باطل ، توسط انبیا کاملاً مشهود است . همین خصوصیات است که جهاد را برترین عبادت ها می سازد ، عبادتی که دیگر عبادت ها به واسطه آن حفاظت و پاسداری می شود .
شهادت در قرآن
قرآن ، به عنوان جامع ترین کتاب وحی بحث درباره شهید ر افرو نگذارده و در آیاتی چند به آن اشاره داشته است . واژه شهید در قرآن به معنی حضور ، آگاهی ، ادراک و شهود باطنی آمده است . لفظ شهید و شهادت در قرآن هم برای خدا و هم برای پیامبر (ص) ، ملائکه ، اعضا و جوارح انسان و نیز برای عالم طبیعت در مقابل جهان غیب آمده است . حیات از ویژگی های شهید است که در قرآن آمده است . حیات از دیدگاه های مختلف معانی متفاوتی دارد و به طور کلّی مفهوم روشن و بدیهی ، ولی حقیقتی ناشناخته است که بشر توانسته در حد امکانات خود مظاهر حیات را بشناسد ، لذا اعمال حیاتی چه از جنبه مادّی و چه غیر مادّی کم و بیش در همه موجودات زنده وجود دارد . حیات و ممات در قرآن به حیات نباتی ، حیوانی ، وجودی انسان ، عقلانی و اعتقادی ، اجتماعی ، برزخی ، دنیایی و مادّی ، آخرتی ، حیات طیّبه ی پاک و حیات مطلقه پروردگار تقسیم شده است . حیات شهید را برخی حیات هدایتی و برخی برزخی دانسته اند امّا با مطالعه آیات و روایات چنین استنباط می شود که حیات شهید یک حیات حقیقی است که حقیقت آن برای ما شناخته شده نیست . تأکید خداوند بر زنده بودن شهید به دلیل عالی بودن مرتبه وجود آنها و حیات عالی آن است که با سایر افرادی که از دنیا می روند متفاوت و بالاتر از حیات آن ها است . معنی دیگر شهید در قرآن شاهد و گواه است به این خاطر که شهید پرده های تعین را کنار زده و در حضرت لاتعین وارد شده است ، پس بر همه زمان ها و مکان ها شاهد و ناظر است. شهادت ، صفّتی از حیات معقول است و کسی که آرزوی شهادت دارد قدرت به دست آوردن حیات معقول را یافته است . مقام شهید ، مقام عند ربهم است و این عالی ترین مقام و کمال نهایی انسان است که هیچ حایلی میان انسان و خدا وجود ندارد . مقام عندیّت یعنی لقا حضرت حق ؛ که رسیدن به این مقام مختص شهدا و اولیا الهی است شهید کسی است که به وصال عشق رسیده و در مستی و بی خبری این قرب   است . رزق شهید ، فرح و بشارت و آگاهی شهید از وضع و حال بازماندگان از ویژگی های عمده شهدا است . شهید با شهادت خود از تمامی گناهان خود پاک می شود و مورد سؤال نکیر و منکر قرار نمی گیرد . شهادت ، معامله جان با خداست و بهای آن بهشت رضوان است . معامله خداوند با شهید معامله ویژه ای است و در حقیقت مالک و صاحب جان و مال انسان خداوند است و این ها امانتی هستند از جانب خدا . و خداوند انسان را مورد لطف قرار می دهد و به او پیشنهاد معامله می دهد . البته هر کسی توفیق چنین معامله ای را ندارد مگر این که حقیقت وجود خود را بشناسد و به قیمت آن آگاه شود . شهادت تنها مسأله ای در اسلام نیست ، بلکه جهاد و شهادت از مهم ترین مسائل استراتژی دینی وتاریخی است . کسانی که به شهادت می رسند از پشتوانه تاریخی و اجتماعی بهره مند می شوند . شهادت بارور ساختن آرمان مصلحین است . در ادامه به بررسی عرفان عملی شهید پرداخته شده است . بر طبق آیه ای اگر کسی بخواهد وارد معامله با خداوند شود باید با توبه ، عبادت ، خداستایی ، سلوک ورهروی ، امر به معروف و نهی از منکر و پاسداری از قوانین و مرزهای الهی حاضر شود ، چنین معامله ای مشمول اجر عظیم و پاداشی بزرگ خواهد بود .
در این بخش به ده آیه که به طور مستقیم به قتل فی سبیل الله اشاره داشته ، پرداخته است و نتایجی که از بررسی این آیات به دست آمده را توضیح داده است . شهیدان ، زندگی جاوید و برزخی دارند که ورای نام نیک است . حقیقت زندگی و حیات دایمی شهید برای ما قابل فهم نیست . شهادت فضل الهی است که نصیب هر کسی نمی شود . شهادت ، معرفی کننده مؤمنین است و بالاخره این که شهادت چشیدنی است نه گفتنی .

عرفان شهادت
گفتن و شنیدن درباره شهید و شهادت امری سهل و ممتنع است . عرفان و شهود شهید و شهادت را نمی توان با حواس ظاهری بیان کرد و مورد تحلیل قرار داد . در فرهنگ اصطلاحی عرفان در تعریف شهید آمده است : آن که در پرتو تجلیت معشوق محو می شود و عشق الهی در جان او ایجاد و او را    می سوزاند به فنایی می رساند که درمان آن عشق تنها شهادت است . عشق در این راه تمامی نا ملایمات را محو و عاشق را تا مرز از خود گذشتن می کشاند . از نظر عرفا و صوفیه شهید کسی است که بر اثر معرفت و یقین به مرتبه شهود رسیده و محبت مفرط به حضرت حق باعث شده تا شیدای معشوق شود . عشق به شهادت در کلام بسیاری از شهدای دفاع مقدّس مشهود است و پاره ای از این اشتیاق در این بخش آورده شده است . عشق عرفانی از راه تزکیه و تهذیب نفس به وجود می آید و عشقی است که برای شهید حاصل شده است . شهید در نتیجه جهاد اکبر به جهاد اصغر و مبارزه با ظلم و کفر پرداخته است . شهید ، عاشق تر از عارف است ، عارف در خطر سقوط و محنت قرب قرار دارد اما شهید از هر خوف و حزنی رسته است .عارفی که آماده شهادت بوده و توفیق آن را نیابد ؛ اجر شهید را دارد و باید به جهاد اکبر بپردازد . عرفان شهید عاری از هرگونه نفاق و ریا است و در یک کلام شهید اعرف عرفا   است . رمز و راز و عامل و ابزارِ شهود و قرب الهی چه در عرفان و چه در شهادت عشق است . منشأ   عشق ، شناخت و معرفت است . عشق ، امری ذاتی و وجدانی است و در همه عالم وجود دارد . انسان نیاز ذاتی به عشق و آن هم از نوع خدایی دارد . از زمان خلقت و از زمانی که عشق خمیر مایه ی فطرت انسان شد ، جنگ بین عقل و عشق و جهل و عشق درگرفت و عاشقان برای رسیدن به حق جان خود را نثار و ایثار کردند . از هابیل گرفته تا شهادت ائمه (ع) و انبیا . اما در این کاروان نام امام علی (ع) و فرزندانش از تابش خاصی برخوردار است و در میان آن ها امام حسین (ع) ، عاشورا ، کربلا ، عرفان ، حماسه و فتوّت او نمود دیگری دارد . عرفان امام حسین (ع) همان عرفان حماسی و عرفان قرآنی است و عاشورای حسین (ع) مکتب عشق و عرفان است . در عاشورا امام حسین (ع) مظهر همه آزمایش های انبیا است و به همین خاطر امام حسین (ع) معلّم عرفان حماسی است و حماسه آن تأثیر زیادی بر حادثه انقلاب اسلامی و دفاع مقدّس بر جای گذاشت . به نحوی که بر طبق یک جامعه آماری از وصیت نامه های شهدا ۴۰ درصد از شهیدان به امام حسین (ع) اقتدا کرده اند . که به برخی از آنها اشاره شده است. شهادت از زبان شهیدان سعادتی است که نصیب هر کسی نمی شود ، پلی از خانه و سرای فانی به سرای باقی ، درجه رفیع انسانیّت و پرواز به سوی انسانیّت است .مکتب شهادت ، آثار و برکات مختلفی را در ابعاد فردی ، اجتماعی ، سیاسی ، دنیوی و اخروی دارد که این آثار در تصوف و عرفان کمتر یافت می شود . شهادت ، پایه و عمود خیمه امت است و شهید ، قلب تاریخ است . حیات ، نشاط و عدالت عالم مرهون شهید و شهادت است . به همین خاطر همه انسان ها در قبال این نور حیات بخش یعنی شهادت وظایفی را به عهده دارند که البته نتیجه ی این وظایف به نفع جامعه است . ما باید فرهنگ شهادت را بیاموزیم و در راه تعلیم و گسترش ، زنده نگه داشتن یاد شهدا و حفظ وپاسدار ی از حرمت و حریم شهید و تبلیغ و ترویج اهداف آن بکوشیم و این رسالتی است که بر عهده تمامی افراد جامعه است .
فصل چهارم :
راهبری فرهنگ ایثار و شهادت

مقدمه
شهادت و ایثار در فلسفه انسان شناسی ما مفاهیم و نیز معنای خاص و ویژه دارد . واژه مقدس ، بزرگترین بار مفهوم و معنی را برای آنچه می خواهیم در بر دارد .
شهید در معنای لغت به معنای حاضر ، ناظر ، گواه دهنده ، خبر دهنده راستین و امین ، آگاه ، محسوس و مشهود ، کسی که همه چشم ها به اوست و بالاخره به معنای نمونه ، الگو و سرمشق است . شهادت در فرهنگ ما و در مذهب ما ، یک حادثه خونین و ناگوار نیست ؛ ولی در مذاهب دیگر و تاریخ اقوام آنها ، شهادت عبارت است از قربانی شدن قهرمانان که در جنگ ها و نزاع ها به دست دشمنانشان کشته شده اند و لذا این یک حادثه غم انگیز مصیبت باری است ؛ اما در فرهنگ کلی ما شهادت مرگی نیست که دشمن ما بر رزمنده اسلام تحمیل کند ، بلکه شهادت مرگ دل خواهی است که سرباز اسلام با همه آگاهی و همه منطق و شعور خود آن را انتخاب می کند . شهادت یعنی کشته شدن در راه عقیده و در اصطلاح حدیث و همچنین در تاریخ و ادب اسلامی ، به کشته شدن ضمن جهاد در راه خدا به دست مخالفان دین گفته می شود . شهادت شامل دو رکن اصلی است : یکی این که در راه خدا باشد ، هدف مقدس باشد و انسان بخواهد جان خود را فدای هدف نماید ؛ دیگر این که آگاهانه صورت پذیرفته باشد .
نشاط شهادت یا روحیه شهادت طلبی چنان که در بین مسلمانان صدر اسلام وجود داشت ، در    نهضت های اسلامی کنونی نیز مشهود است .
ایثار یا غیرخواهی یا به عبارت کلی و عام ، از خود گذشتگی ، نظریه ای است مبتنی بر این اصل که انسان در فطرت خود گرایش به دیگر خواهی دارد و باید منافع خود را فدای جمع کند .
تعاریف زیر در مورد ایثار صدق می کند :
- گذشت و انصراف از جان ، مال و خویشاوند .
- امنیت شخصی و آسودگی مقام به خاطر عدالت ، حق ، حقیقت و منافع جامعه .
- بخشیدن همه چیز و گرفتن هیچ چیز .
- برتر و مقدم دانستن دیگران نسبت به خود .
در قرآن کریم ، این کتاب مقدس آسمانی ، در مورد جهاد و شهادت بسیار تأکید شده است . 

  ازجمله: ولا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاءعنده ربهم یرزقون »
آیا این آیه کریمه در معرفی مقام بلند پایه شهدا کافی نیست ، که عزیزانی با عناوین مختلف در محوریت رزمندگان در راه حفظ اسلام و کشور اسلامی بزرگترین سرمایه خود را از دست داده اند ، شهدایی که در حفظ شرف اسلام و دفاع از انقلاب اسلامی همه چیز خود را در طبق اخلاص ، تقدیم خداوند متعال کردند .
در این آیه مبارکه که بحث در زندگی پس از حیات نیست که در آن عالم ، همه مخلوقات دارای نفس انسانی به اختلاف مراتب از زندگی حیوانی و مادون حیوانی ، تا زندگی انسانی و مافوق آن زنده هستند ، بلکه شرف بزرگ شهدای در راه حق ، حیات عندالرب و ورود در ضیافت الله است . این حیات و این روزی ، غیر از زندگی در بهشت و روزی در آن است ، این لقاء الله و ضیافت الله است . آیا این همان نیست که برای صاحبان نفس مطمئنه وارد است ؟
« فَاد خُلی فِی عِبادی وَ ادخُلی جَنَّتی » که انسان بارز آن ، سید شهیدان است . اگر آن است ، چه مژده ای بالاتر از آن که در جنتی که آن بزرگوار شهید فی سبیل الله وارد می شود و در ضیافتی که در آن حضرت حاضرند ، به این شهیدان اجازه دخول دهند که آن غیر از ضیافت های بهشتی است و آنچه در وهم من و تو نیاید ، آن بود .
حضرت امام خمینی (ره) در باره شهدا چنین می فرمایند :
خانواده شهدا تا همیشه تاریخ ، این مشعل داران راه اولیا ، افتخار روشنایی طریق الی الله را به عهده گرفته اند . مجروحان و معلولان، خود چراغ هدایتی شده اند که در گوشه گوشه این مرز و بوم به دین باوران ، راه رسیدن به سعادت آخرت را نشان می دهند ، راه رسیدن به خدای کعبه را ، اسرا در چنگ دژخیمان ، خود سرود آزادی اند و احرار جهان ، آنان را زمزمه می کنند . مفقودان عزیز ، محور دریای بیکران خداوند ی اند و فقرای ذاتی دنیای دون در حسرت مقام والایشان در حیرتند . از شهدا که نمی شود چیزی گفت ؛ شهدا شمع محفل دوستانند .
شهدا در قهقهه مستانه شان و در شادی وصلشان « عِندَ رَبِّهم یرزقون » اند و از نفوس مطمئنه هستند که مورد خطاب « فَادخُلی فِی عِبادی وَ ادخُلی جَنَّتی » ، پروردگارند . اینجا صحبت عشق است و عشق و قلم در ترسیمش بر خود می شکافد .

امام علی (ع) و جهاد ( شهادت )
حضرت علی (ع) در مورد دفاع و جنگ ، در مجموع در خصوص جهاد و شهادت چنین فرموده اند :
جهاد ، در رحمت الهی است که تنها بر روی بندگان ویژه خداوند باز می شود و من شب و روز شما را به جهاد و مبارزه دعوت می کنم و پیوسته نغمه جانبازی و فداکاری را در گوش های شما می نوازم .
شاید نخستین موردی که امام علی (ع) از این که توفیق شهادت نیافته ، سخت متأسف بود و برای نوشیدن این شربت گوارا بی تابی می کرد ، پس از پایان یافتن جنگ احد بود . این جنگ در سال سوم هجری اتفاق افتاد و امام علی (ع) تقریبا ۲۶ ساله بود ؛ پایداری ، فداکاری و نقش فوق العاده مؤثر او در این درگیری و جنگ حساس و تعیین کننده ، که بسیاری از مسلمانان پس از شکست پا به فرار گذاشته بودند و جز چند تنی معدود با پیامبر باقی نمانده بود ، به حدی بود که از آسمان پیام تقدیر آمده و ندایی که در گوش ها پیچیده ، قهرمانی او را ستود که : « لا فتی الاعلی لاسیف الا ذوالفقار » .
- با تلاش های پیگیر پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) و چند تن از مسلمانان دلیر از شکست نهایی پیشگیری شد و جنگ پایان یافت . امام علی (ع) سخت مجروح شده بود ، ولی با ملاحظه اجساد آغشته به خون حمزه ، مصعب ابن عمیر و سایر مجاهدین اسلام چنان او را بی تاب نمود که مطلب را با پیامبر اسلام در میان گذاشت و یا این که از راه دیگری راز او را فهمید که با مژده شهادت دل بی تاب امام علی را آرام کرد و فرمود « ابشر فان الشهاده من ورائک » به تو مژده می دهم که شهادت به دنبال توست .
- پیامبر اسلام (ص) اضطراب امام علی (ع) را پایان داد و از این پس با شوری توصیف نشدنی در انتظار سرنوشت زیبای خود بود و پس از ضربت خوردن فرمود : به خدای کعبه که رستگار شدم . محراب کوفه به خود می لرزید و امام علی (ع) در خون خود می غلطید ، خونی پر جوش و خروش چهره او را شکوه خاصی بخشیده بود . فرشتگان در اضطراب که استوانه های هدایت فرو ریخت و مردم ، گریان ، که عدالت به شهادت رسید و یگانه سنگر مظلومان ، محرومان و ستمدیده گان منهدم شد . اما پس از ضربت ناگاه لب های آن امام بزرگوار حرکت کرد و کلمه ای گفت که تاریخ کهن ، در قاموس زندگی هیچ بشری سراغ ندارد . گفت: « فزت و رب الکعبه » به خدای کعبه که رستگار شدم .

ریشه ایثار و شهادت
امروز برای آنکه فرهنگ گسترده شهادت در جامعه ایران نفوذ کرده و دیگر زمان برای شناخت آن بی مفهوم است ، سخن گفتن مشکل است ؛ بخصوص در سیطره فرهنگ ایثار و شهادت ؛ ولی حرکت سخت است وآن به خاطر این است که بضاعت علمی و قدرت فکری من اجازه چنین کاری را به من نمی دهد . محورهای گوناگونی وجود دارند . یکی این که شهادت را به عنوان یک مسأله فکری ، علمی ، فلسفی و ... مطرح کرد و از سوی دیگر حماسه شهادت به قدری احساسی و هیجان آمیز و عاشقانه است که روح را به آتش می کشد و منطق را فلج می کند و قدرت ناطقه را ضعیف و اندیشیدن را دشوار      می سازد . اگرچه شهادت آمیزه ای است از یک عشق شعله ور و یک حکمت عمیق و پیچیده که این دو را با هم نتوان بیان کرد و در نتیجه ، حق سخن ادا نمی شود . بویژه برای انسانی که از نظر روحی و عاطفی ضعیف است ، اما برای فهمیدن فرهنگ ایثار و شهادت باید اول مکتبی را که شهادت در آن معنی می دهد توضیح داد و آن مکتبی است که جریان تاریخی را به همراه دارد . شهادت ریشه در دفاع مشروع و مقدس دارد و آن هم در مقابل تجاوز و جنگ . جنگ یکی از شگفت انگیزترین و ناشناخته ترین    پدیده های اجتماعی بشر است و لذا مشاهده می شود که به وسیله زورمداران فریب خورده ای تمام ارزشهای ملی ایران را مورد هجوم و آماج تجاوز همه جانبه قرار دادند . دشمنان انقلاب اسلامی در منطقه و فرا منطقه ، جنگ علیه ایران را یک ضرورت انکار ناپذیر تلقی می کردند و در این میان مردان شهادت طلب و خداجو بودند که تنها ایمان الهی آنها را به سوی سعادت و خوشبختی برد .
اما در دنیا کدام وجدان آگاه می توانست آن همه ستم را از سوی ظالمی به مظلومی ببیند و آرام  بنشیند ؟ ولی در همان ایام حساس ، امام بزرگوار و بیداردل ایران در همان روزهای نخست تجاوز دشمن به مکتب و میهن اسلامی ، صلای عزت سر دادند که ای آزادگان : « جنگ ، جنگ است و عزت و شرف ما در گرو همین مبارزات است » .
به راستی ملت آبرومند ایران در طول هشت سال دفاع مقدس چه خوش درخشید . مردم بزرگ ایران با دانستن فلسفه شهادت و ایثار ، برای صیانت از اعتقادات و سیادت خود جنگیدند و در میان طوفان عظیم مشکلات خم به ابرو نیاوردند ، چرا که می دانستند کمترین غفلت ، حاصلی جز خاکسترنشینی و ذلت ندارد . از این رو مردان ، زنان و جوانان مسلمان ایران جامه ی عزت به تن کردند و برای اعتلای دین و میهن ، کاری بس شگفت خلق نمودند که باعث تعجب و حیرت قدرتمندان و قلدران روزگار شد .
دفاع مقدس ایران اسلامی که سرشار از ایثار و شهادت بود ، از هر دم و بازدمش افتخار آفرینی و عزتمندی ، متجلی شد . مردم دلیر و نجیب ایران با استقامت و پایداری در جنگ و تهاجم همه جانبه هشت ساله تفسیر دیگری از ایثار ، شهادت ، عدالت ، شجاعت و ایمان را برای جهانیان ارائه نمودند و اصولاً جنگ ایران تفسیر آیه های عزت ، افتخار و شرف بود و گسترش عدالت و ایمان در جهان .
ناسپاسی محض است که با درک این همه ایثار ، شهادت و استقامت اگر در ذهنمان حتی خطور کند که چراغ اقتدار و عزت ما در جنگ و یا به نوعی دفاع ، بی فروغ شد ؛ برعکس ، ملت ایران در این دفاع مقدس علم عزت و سرافرازی را با تمام قدرت به قله های افتخار رساندند و در طول تاریخ نور افشانی خواهد کرد . در اوضاع وانفسای تاریخ معاصر که درخت هرز ستم در باورها ریشه گسترده ، ظلم ستیزی و ستم سوزی با فرهنگ ایثار و شهادت در دفاع مقدس ، الگوی پر افتخاری بود که فروغ خود باوری را در دل های هراس خورده تابانید و درد بی خویشی و بی هویتی را بر کند .
فرهنگ ایثار و شهادت در طول هشت سال دفاع مقدس ، نیروهای توانمند و پر قدرت نظامی در مقابل استکبار جهانی همت والای خود را مصروف دفاع از ارزشهای دینی نمودند ، با این وجود مشاهده       می شود از این رهگذر حرکت های ضد استکباری مستضعفان را در ساختار بیاالنللی در اقصی نقاط جهان عمومیت بخشیدند که روز به روز بر اوج ، شتاب و وسعت این حرکتها افزوده می شود . حال باید ملاحظه کرد این تفکر از کجا شروع شده است و به آن اصول تکیه دارد و لذا نمایانگر این تفکرات از کلمه جهاد است که در دین مبین و مقدس اسلام قداست خاص خود را دارد .

جهاد در اسلام
آنچه از فرهنگ ایثار و شهادت برمی آید ، قطره ای از مبانی جهاد در دین اسلام است . انسان به حکم عاطفه انسان دوستی ، جنگ را یک اقدام وحشیانه و غیر انسانی می داند ، لذا انسان جنگ را در شرایط عادی ، محکوم و تقبیح می کند و این یک احساس بشری است . دین مقدس اسلام که دین فطری و طبیعی است ، به این واقعیت اعتراف دارد و جنگ را از نظر طبیعت بشری نیز سنجیده و می گوید : جهاد بر شما واجب گردیده و حال آن که برای شما موجب دشواری و کراهت است . این موضوع باید به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد که آیا جنگ از نظر عقل ، همیشه و در هر شرایط محکوم و نارواست و ملت ها در هیچ شرایطی نباید دست به مبازه مسلحانه بزنند ؟ گاهی برای ملتی شرایطی پیش می آید که به حکم قطعی عقل ، هیچ راهی جز توسل به جنگ برای او باقی نمی ماند ، در اینصورت جنگ نه تنها غیر انسانی نیست ، بلکه ترک آن ذلت و خواری است . اگر کشوری یا جامعه ای مورد تعدی و تجاوز واقع شد ، انسان باید به حکم عقل و فطرت از جامعه و کشور و از حقوق خود دفاع کند و چنین جنگی از نظر عقل واجب است و بلکه دفاع از حق ، حق طبیعی هر موجود زنده است . هیچ ملتی نمی تواند با دشمنی که حیات او را تهدید می کند جنگ را در صورت انمکان ضروری نداند و درصورتی که برانداختن چنین دشمنی با هیچ وسیله ای جز کشتن و کشته شدن میسر نشود ، خونریزی را روا و جایز نشمارد . به همین دلیل ، دنیای امروز پس از آن همه تقبیحی که از جنگ کرده ، عاقبت در مواردی آن را مشروع و قانونی شناخته است . دین مقدس اسلام نیز چون یک آیین فطری استوار کرده است ، جهاد را در شرایطی لازم و واجب می داند . هم اکنون باید علل و انگیزه تشریع جهاد در اسلام مورد بررسی واقع شود و لذا مختصری از آن به شرح ذیل از نظر می گذرد .

جهاد و شهادت
چهار آیه از سوره حج نخستین آیاتی است که پیرامون جهاد وارد شده است . دقت در مفاد این آیات مبین این مهم است که انگیزه واقعی برای تشریح جهاد ، دفاع از جان و مال بوده است . این چهار آیه ، نخستین آیاتی است که در اصل تشریع جهاد نازل شده و در آنها علل و انگیزه های جهاد نیز اشاره شده است .
دقت در این آیات ما را با انگیزه های جهاد آشنا می سازد . این آیات عبارت اند از :
رزمندگان راه حق ، هرگز آغاز به جنگ نکرده ، بلکه پاسخگوی نبردی بودند که از طرف متجاوزان آغاز شده بود ؛ یعنی این گروه جنگ زده هستند نه جنگجو . در این صورت دفاع افراد از خود ، لازم و واجب خواهد بود . در غیر اینصورت تحمل خواری و زبونی است .
دلیل آشکار تجاوز دشمن این است که مؤمنان را به جرم اعتقاد به خدای یگانه از خانه و دیار خود بیرون راندند ؛ گویا که اعتقاد به خدای یگانه در نظر آنان جرمی است که معتقد به آن باید محیط زندگی خود را ترک کند .
مشرکانی که با الوهیت خدا و پرستش حق مخالفت هستند باید به وسیله مردان خداپرست نابود شوند و زمین از لوث وجود آنها پاک گردد ، در غیر این صورت معابد الهی ویران می شوند .
اگر خداوند در این آیات بپاخاستگان را وعده پیروزی می دهد ، بدین خاطر است که اگر آنان در روی زمین قدرت و اقتدار پیدا کردند، راه ستمگران را پیش نمی گیرند ، بلکه پیوند خود را با خدا « اقامو صلاه » و پیوند خود را با مردم « آتو الزکوه » محکم تر می سازد و در اشاعه نیکی ها و محو بدی ها می کوشند واز هیچکس نمی ترسند .
آیات فوق ، نیمی از سیمای جهاد و انگیزه تشریع آن در صدر اسلام را برای ما روشن می سازد و مشخص است که بسیاری از اشکال ها و تاخت و تازهای بعضی تفکرات بر این حکم حیات بخش   اسلام ، بی پایه و اساس است. جهاد و شهادت برای بازپس گرفتن حقوق از دست رفته و عقب راندن مهاجم در قاموس تمام ملت ها ، مشروع و یک فریضه وجدانی و ملی است .

تشریح فرهنگ ایثار و شهادت
از نگاه کلی و از دیدگاه استراتژی ، ترویج فرهنگ ایثار و شهادت برای نسل سوم انقلاب شکوهمند اسلامی ، بایستی آنچه در جنگ تحمیلی در ابعاد مثبت برای ما و نویسندگان امروز که امانت قلم را به دست گرفته ایم ، شکافنده شود و انقلاب اسلامی را با تمام زیبایی هایش به تصویر کشاند . بعضی قضایا است که انسان گمان می کند که این شر است ، لکن به حسب واقع خیر است . در این قضایای اخیر که دولت متجاوز عراق بر ایران اسلامی تحمیل کرد ، باید گفت : « الخیر فی ما وقع » . با این وجود از این که بخواهم رئوس مطالب عمده ای را به اثبات برسانم ، باید به سرفصل های مرتبط با دفاع مقدس، به عنوان اشاعه یک فرهنگ اصیل ایثار و شهادت اشاراتی داشته باشم که عبارتند از:
از اینکه در آن زمان ضد انقلاب در ایران شایع می کردند که ارتش ایران ، ارتشی است که از بین رفته و دیگر نمی تواند در مقابل دشمنان مقاومت کند ، بلکه در ابتدا می گفتند که اصلاً ارتش لازم نیست ، ارتش باید به هم بخورد و بعد از آن موضوعی شروع می شود و در این جنگ تحمیلی ثابت شد که ارتش جمهوری اسلامی نیرومند است و ارتش با سایر قوای نیروهای مسلح با هم هستند ، تفاهم دارند ، با هم می جنگند و همه کسانی که در ارتش بودند به انقلاب اسلامی وفا دارند و لذا تمام شایعات ضد انقلاب داخل و خارج خنثی گردید .
گروهها و گروهکها که ادعا می کردند که ما ( آنها ) طرفدار مظلومین هستیم ، طرفدار حق هستیم ، فدایی حق و ملت هستیم ، مجاهده برای مردم می کنیم ، ثابت شد که همه این حرفها ، گفتارها و شعارها و ... خلاف واقع بوده است و الان ( زمان جنگ ) که کشور ایران اسلامی با حزب بعث منحط در جنگ هستند ، از آنها هیچ خبری نبود ، آنها باز هم به فساد هایی که فکر می کردند ادامه میدادند ؛ لکن بر آنها هم ثابت شد که اگر یک روزی دولت ایران بخواهد شر آنها را کم کند ، با یک یورش برق آسا ، همه را از بین می برد . این هم یکی از خیراتی بود که برای ایرانیان در جنگ تحمیلی به ارث ماند و فقط یک اثر خیر نشأت گرفته از حماسه شهیدان والامقام است ولاغیر .
بسیاری در همان اوایل شعار می دادند و دایم زمزمه می کردند که انقلاب اسلامی در اول حرکت خود یک اثر مهم داشت و آن هم این که مردم با هم بودند و حالا دیگر با هم نیستند و با یکدیگر خیلی مخالفند و این حرفهای ناربط ، ورد زبانشان بوده ؛ لذا باز هم مشاهده شد که در این جنگ تحمیلی سراسر کشور با هم اتحاد دارند و مردم شریف و بزرگ ایران با همان روحیه انقلابی باز در صحنه باقی هستند .
اصل جنگ که واقع می شود ، انسان از آن خستگی و از آن چیزهایی که انسان را سست می کند ، از آن سستی ها و خستگی ها بیرون می آید و فعالیت می کند و جوهره انسان که باید همیشه متحرک و فعال باشد ، بروز می کند .
در جنگ تحمیلی بر دولت عراق ثابت شد که در مقابل چه کسی قرار گرفته است و رزمندگان ایرانی چنان درسی به صدام و صدامیان دادند که در تاریخ بی نظیر بوده است .
جنگ تحمیلی عراق به ایران اسلامی و مقاومت سرسختانه توسط رزمندگان و ملت شریف ایران ، حداقل صدام را به سوی اسلام کشاند و نمونه بارز آن که کلمه مقدس الله اکبر در پرچم عراق نقش بست و این جز با ایثار و شهادت انسان های شایسته ای که همه چیز خود را با تقدیم تفکر شهادت به اثبات رساندند و ترویج آن فرهنگ ، باید در جامعه رونق پیدا کند و اصلاً یک استراتژی دراز مدت در ایران بشود و نسل های پی در پی با اندیشیدن روی این تفکر به صاحبان اولیه آن احترام بگذارند و اسطوره تاریخ را نقل سینه ها در گفتار خود بنمایند ، ممکن نبود .
در این جنگ تحمیلی بر ملت بزرگ ایران و شاید خیلی ها در فرا منطقه ثابت گردید که شهادت به معنای واقعی خود یعنی چه ! اصلاً چگونه این فرهنگ در مدت کوتاهی در ایران در بین سنین مختلف رسوخ کرد ؛ اما باید اعتراف داشت که این تفکر و اندیشه ریشه در عمق ۱۴۰۰ ساله دارد و از آن تاریخ تاکنون ادامه دارد . اندیشه فدا شدن با خلوص نیت یکی از شعارهای اصلی جنگ تحمیلی بود که دنیا را به حیرت انداخت .

چگونگی سیاست گذاری در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت
در انتقال ترویج فرهنگ ایثار و شهادت ، روش ها و سیستم های گوناگونی با توجه به ابزار فعلی دنیا وجود دارد ، ولی آنچه که مهم و حائز اهمیت است ، نوع نگرش واقع بینانه به این امر مهم و حساس و همچنین چگونگی انتقال آن به نسل های سوم انقلاب اسلامی و نسل های دیگر است . در یک دوره زمانی یک تفکر ریشه دار در ایران در شعور محوریت انقلاب اسلامی به وقوع پیوست و آن حرکت به صورت جهانی و حالت کلی ، جهان بینی خود را حفظ کرد و این اندیشه در زمان کوتاهی در سرزمین وحی و نبوت ، فلسطین ، به عنوان یک تفکر تاریخی با نام انتفاضه در مقابل دشمن تا بن دندان مسلح ، به حرکت در آمد و هم اکنون دنیا در آن سوی اندیشه هاست که چه چیزی ملت بزرگ فلسطین را در مقابل دشمن خون خوار و دولت غاصب و اشغال گر فلسطین مقاوم کرده است ؟
باید گفت آن فرهنگ در جویبار تاریخ از سرزمین حجاز حرکت کرده و اینان تشنگان آب حیات آن جویبار عشق و شهادت هستند . پیامبر اکرم (ص) الله و اکبر گفتن را را با « اقرا باسم ربک » در قله شروع کرد و هم اکنون آن استراتژی در قالب وحی الهی ولی با ابعاد گوناگون در کره خاکی به پیش می رود و هر روز یک اندیشه ، اندیشه عمیق تر می گردد .
شهادت در راه خداوند چیزی نیست که بتوان آن را با سنجش های بشری و انگیزه های مادی ارزیابی کرد و شهید در راه حق و هدف الهی را نمی توان با دیدگاه امکانی به مقام والای آن پی برد ، که ارزش عظیم آن ، معیار الهی و مقام والای دین ، دیدی ربانی لازم دارد .
باید اعتراف کرد دست خاک نشینان از آن منزلت شهید کوتاه است و همین افلاکیان نیز از راه یافتن به کنه آن عاجزند ، چرا که آنها از مشخصات انسان کامل است و ملکوتیان با آن مقام اسرار آمیز فاصله دارند . تکریم به شهدا ، جانبازان و وارثان آنها بر همه نسل ها واجب است و اما آنچه که باید به عنوان روش و الگو قرار گیرد تا نسل های بعدی از آن بهره ببرند ، می توان محور های آنها را به صورت زیر اعلام داشت :
- درج در کتب آموزشی ، تاریخی ، سیاسی و ... .
- ترسیم جغرافیای مرزی ، نظامی در کتب جغرا فیای آموزشی .
- به تصویر کشاندن اصول واقعی حماسه ایثار و شهادت .
- بر پا کردن فرهنگ سرای محلی ، شهری ، استانی ، کشوری و ... در خصوص ترویج فرهنگ ایثار و شهادت .
- اطلاع رسانی فرهنگ ایثار و شهادت توسط نشریات با کمک یارانه بصورت مداوم .
- هنر به کارگیری انتقال فرهنگ ایثار و شهادت در ابعاد گوناگون هنری .
- تشکیل کمیته های کاری در ارگان ها ، نهاد های دولتی و تشکیلات مردمی جهت همسو شدن این فرهنگ درخشان و تداوم آن .
- حرکت فرهنگ سینمایی به سوی دفاع مقدس با شرط این که فیلمنامه ها تعریف صوری نشوند .
- به الگوی استقامت و صبر آزادگان در محورهای مختلف نشر پرداخته شود .
- فرهنگ صبر خانواده با توجه به اصالت صبر ، یک الگو شود و انتقال یابد .
- نام مقدس شهدای گمنام در رأس امور شهدا قرار گیرد و این که اصلاً چرا گمنام شده اند ؟
- تفکر بسیجی درروح نویسندگان ، هنرمندان و ... .
- کشاندن افکار عمومی به خارج از مرزهای ایران در خصوص تحریم های اقتصادی ، سیاسی ، نظامی و ... در ارتباط با دفاع مقدس .
- مثلث اتحاد شوم دشمنان انقلاب اسلامی در آن ایام با عناوین امپریالیسم ، سوسیالیسم و صهیونیسم .
نتیجه گیری
یکی از نشانه های برجسته و بزرگ در راه تکامل انسان ایثار ، فداکاری ، از خود گذشتگی و شهادت در راه خداست .
از آن جا که شهادت نعمتی است که نصیب مردان خدا می گردد ، شهید انتخاب می شود و این انتخاب همان اختیاری است که خداوند به انسان داده است که مصداق آیه ی شریفه ی ۱۴۰ سوره ی آل عمران که خداوند می فرماید :
« این روزگار را به اختلاف میان خلایق می گردانیم که مقام اهل ایمان به امتحان معلوم شود تا از شما مؤمنان هرکه ثابت در دین است ( مانند حضرت علی (ع) )گواه دیگران کند . »
همچنین خداوند متعال در آیات ۲۳ و ۲۴ سوره ی احزاب می فرماید :
« برخی از آن مؤمنان ، بزرگ مردانی هستند که به عهد و پیمانی که با خدا بسته اند کاملاً وفا کرده اند پس برخی بر آن عهد ایستادگی کردند ( تا به راه خدا شهید شوند ) و برخی به انتظار ( فیض شهادت ) مقاومت کرده و هیچ عهد خود را تغییر ندادند تا آن که خدا آن مردان راست گوی با وفا را از صدق ایمانشان پاداش نیکو بخشد .
با توجه به آیات فوق کلمه ی شهید تنها منحصر به کشتگان در راه خدا نمی شود بلکه می توان به اشخاص زنده نیز اختصاص می یابد یعنی طبق فرمایشات امام علی (ع) زندگانی این انسان ها در چنین حالتی ، شهادت مداوم و همیشگی است اینان شهیدان زنده ای هستند که منتظرند تا تکلیف و رسالت خویش را در راه خدا به اتمام رسانند این گونه افراد تا زنده هستند شهیدند و پس از آن چراغ راه بشریّت ... .
با این توضیحات نتیجه می گیریم : حرکت ، جنبش ، فعّالیّت ، بالندگی ، استقلال فرهنگی و سیاسی و نظامی در هر ملّت و جماعتی متناسب با روح شهادت و شهادت طلبی در آن کشور و جامعه شکل می گیرد . زیرا شهیدان با نثار خون خود ، آزادی ، استقلال ، عزّت ، عظمت به جامعه هدیه می کند ، لذا دشمن با مؤثر ترین شیوه های خود جهت جلوگیری از نشر و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت به مقابله بر خواسته است تا بتواند به نیّات پلید خود دست یابد ولی غافل از این است که فرهنگ شهادت محور همه ی کارها و تحرّکات اجتماعی ما قرار گرفته است و کوچک ترین خللی در آن پیدا نمی شود . در پایان به مقام تمام شهیدان از صدر اسلام گرفته تا کنون درود و صلوات می فرستیم .

فهرست منابع و مأخذ :

۱- قرآن کریم
۲- اصول کافی ، شیخ کلینی
۳- بحار الانوار ، علّامه محمّد باقر مجلسی
۴- بوستان سعدی
۵- تفسیر نمونه ، آیت الله مکارم شیرازی
۶- حماسه ی حسینی ، شهید مرتضی مطهری
۷- در راه بندگی ، مهدی معماریان
۸- دیوان حافظ
۹- مقتل الحسین ، عبدالرزاق المقرم
۱۰- مقتل الجنه ، خوارزمی
۱۱- شاهنامه ی فردوسی
۱۲- شهدا زنده اند ، دکتر علی شریعتی
۱۳- صحیفه ی نور ، امام روح الله خمینی (ره)
۱۴- فراز هایی از تاریخ اسلام ، سبحانی
۱۵- قیام و انقلاب (عج) ، شهید مرتضی مطهری
۱۶- مثنوی مولوی
۱۷- محمّد (ص) پیامبری برای همیشه ، حسن رحیم پور ازغدی
۱۸- مکتب اسلام ، محمّد مجتهد شبستری
۱۹- نگرشی بر تئوری ارزش ، سبحانی
۲۰- نهج البلاغه ، ترجمه ی محمّد مقیمی
۲۱- وسایل الشیعه ، شیخ حر عاملی
 

 پایان مقاله ایثاروشهادت